Mutlak Konumun Tanımı ve Bilgiler
Mutlak Konum: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin, başlangıç meridyenine göre ve başlangıç paraleline göre yerine denir. Diğer bir tabirler yeryüzündeki herhangi bir noktanın Ekvator ve Greenwich’e göre yerine mutlak konum denir. Mutlak konumun diğer adı ise matematik konumdur.
Tanımda da geçtiği üzere mutlak konumu tespit ederken paralel ve meridyenleri kullanıyoruz. Bu yüzden paralel ve meridyenleri kullanarak mutlak konumu tespit etmeyi bilmek gerekir. Şimdi paralel ve meridyenler hakkında kısaca bilgi verelim.
Paralel: Yerküresi üzerinde doğu-batı doğrultusunda Ekvator’a paralel birer derece aralıklarla çizildiği varsayılan çemberlerin her birine paralel denir.
Meridyen: İki kutup noktasını eşit açılarla birleştirdiği varsayılan yarım çemberlerin her birine verilen isimdir.
Enlem: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin Ekvator’a olan açısal uzaklığıdır.
Boylam: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin başlangıç meridyenine (0°) olan açısal uzaklığıdır.
Mutlak Konum Örnekleri
Örnek vermek gerekirse;
Türkiye’nin mutlak konumu: Ülkemiz, 36° – 42° kuzey paralelleri ile 26° – 45° doğu meridyenleri arasındadır. Yani Türkiye, Greenwich’e göre de Doğu Yarım Küre’de yer alır ve Ekvator’a göre Kuzey Yarım Küre’de yer alır.
Marmara Denizinin mutlak konumu: Marmara Denizi 40° – 42° kuzey paralelleri ve 26° – 30° doğu meridyenleri arasında yer alır.
Ayrıca bkz: Göreceli (Özel) Konum ve Etkileri
Mutlak Konumun Etkileri ve Sonuçları
Türkiye konumu itibari ile Ekvator’a daha yakındır ve kutuplardan uzaktır. Bu durumun en önemli etkisi ise Türkiye’nin ılıman kuşakta yer almasını sağlamıştır. Yani ülkemizin mutlak konumu iklim üzerinde etkili olmuştur. Yani bu mutlak konum, Türkiye’nin Ekvator bölgelerindeki kadar sıcak olmamasına ve kutuplar bölgelerindeki kadar soğuk olmamasına neden olmaktadır. Yine iklimin etkisi nedeniyle mevsimler belirgin olarak yaşanıyor ve dört mevsim birlikte görülebiliyor.
Türkiye’nin matematik konumunun sonuçlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;
- Ülkemizin doğusu ile batısı arasında 76 dakika yerel saat farkı vardır.
- 2. ve 3. saat dilimlerinde yer alır ve tek bir ortak saat kullanılır.
- Hiç bir zaman güneş ışınları dik açıyla gelmez ve gölge kaybolmaz.
- Öğle vakti gölge yönü kuzeyi gösterir.
- Türkiye’nin kuzeyi ile güneyi arasındaki mesafe kuş uçuşu ile 666 km’dir.
- İki meridyen arası mesafe yaklaşık 85 km’dir.
- Orta kuşakta bulunur.
- Ilıman iklimler görülür ve mevsimler belirgin olarak yaşanır.
- Kuzeyden güneye gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı büyür ve gölge boyu kısalır.
- Kuzeyden güneye gidildikçe gece ile gündüz arasındaki süre farkı azalır.
- Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.
- Dağların güney cepheler daha fazla güneş görür ve daha sıcaktır.
- Yerleşim yerleri güney cephelere doğrudur ve evlerin güney cepheleri daha sıcak olur.
- Kışın cephesel yağışlar fazla görülür.
Mutlak Konum İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Mutlak konum nedir? Kısaca açıklayınız.
2. Paralel, meridyen, enlem ve boylam nedir?
3. Türkiye’nin mutlak konumu nedir?
4. Bulunduğunuz şehrin mutlak konumunu hesaplayınız?
5. Mutlak konumun en önemli etkileri nedir?
6. Mutlak konumun sonuçları nelerdir?
7. Mutlak konum örnekleri veriniz?
8. Mutlak konumun diğer adı nedir?
9. Ülkemizin mutlak konumun iklim üzerindeki etkileri nelerdir?