Protistler Nedir?
Protistler, tek ve çok hücreli organizmalara sahip, en ilkel ve ökaryot hücre yapısına sahip canlılardır. Protistler, sitoplazmalarındaki organellerde yaşamsal faaliyetlerinin çoğunu gerçekleştirir. Bu canlılar genellikle sulu ortamlarda, nemli topraklarda ve diğer hayvansal organizmaların vücutlarında yaşarlar. Örnek vermek gerekirse; amip, öglena, paramesyum, plazmodyum, algler, Trypanosoma (tripanosoma) ve cıvık mantarlar.
Protistlerin Özellikleri
Kısaca Özellikleri
- Tek veya çok hücreli türleri vardır.
- Ototrof veya heterotrof beslenir.
- Hücreler arası iş bölümü ilk defa bu âlemde görülür.
Protistler aleminde çok sayıda tür bulunur. Bu türleri arasında; ototrof beslenen, heterotrof beslenen ve hem ototrof hem heterotrof olarak beslenebilen bir çok tür bulunmaktadır. Avlanarak beslenen türler, ayrıştırıcı olan türler, parazit olan türler ve üretici türleri de bulunuyor. Üretici türleri atmosferde ve denizlerde bulunan oksijenin çoğunu üretirler. Oksijeni ise taşıdıkları kloroplast sayesinde üretirler.
Protistler aktif olarak yer değiştirebilirler. Bunu da sahip oldukları sil, kamçı, yalancı ayak gibi uzantılarla gerçekleştirirler. Protistlerin tatlı sularda yaşayan türleri kontraktil kofullar sayesinde homeostazi yapar. Yani hücre içine giren suyun fazlasını dışarı atarlar.Protistlerin bazı türlerinde birden fazla çekirdek bulunabilir.
Üreme: Eşeyli üreyebilen, eşeysiz üreyebilen ve hem eşeyli hem eşeysiz çoğalabilen türleri vardır.
Hücre içi sindirim yapan türleri besinlerini dış ortamdan endositoz yoluyla alırlar. Özellikle çok hücreli bazı alglerde iş bölümüne dayalı koloni oluşturma yeteneği görülür.
Ayrıca bkz: Prostitlerin Önemi ve Kullanım Alanları
Protistlerin Sınıflandırılması
Bakteriler de 19.yüzyılın sonlarına kadar protist olarak kabul edilirdi.
Protozoa (hayvan benzeri protistler):
Genellikle tek hücreli, hareketli ve fagositoz ile beslenen protistlerdir. Mikroskop ile gözlemlenebilen, 0.01-0.5 mm boyutlarında bulunabilen canlılardır. Toprakta ve sulak çevrelerde bulunurlar. Protozoa prostitler kurak dönemleri genellikle kist ya da spor (biyoloji) halinde geçirirler. Hereketlerine göre dört alt gruba ayrılırlar:
- Flagellalılar (uzun kamçıları olanlar): örneğin, Öglena
- Ameboitler (geçici yalancı ayakları olan): örneğin, Amip
- Ciliophora (çoklu, kısa silleri olan (silliler)): örneğin, ‘Paramesyum
- Sporozoa (bazıları spor oluşturabilen, hareketsz parazitler olarak):Sıtma Plazmodyumu
Algler (bitki benzeri protistler):
Algler, fotosentez yapan prostitlerdir. Yeşil ve kırmızı algler bitkilerin yakın akrabası gibi durmaktadırlar. Diğer çoğu alg ise ayrı gelişim göstermiştir. Bu grupta hareketsiz ve çok hücreli algler yer alır. Bunlar;
- Chlorophyta (daha gelişmiş bitkilerle akraba olan yeşil algler): örneğin, Ulva.
- Rhodophyta (kırmızı algler): örneğin, Porphyra.
- Heterokontophyta (kahverengi algler), diatomlar vb.: örneğin, Macrocystis.
Mantar benzeri protistler:
Mantar benzeri prostitler, sporangiyum ürettikleri için mantar olarak kabul edilirler. Chytridiomycota, cıvık mantarlar, su mantarları ve Labyrinthulomycetes bu gurupta yer alır.
Protistler İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Prostitler nedir? Kısaca açıklayınız.
2. Prostitlerin özellikleri nelerdir?
3. Prostitler nasıl çoğalır?
4. Prostitler kaça ayrılır?
5. Prostitler fotosentez yapar mı?