Bir roman incelenirken o romanı konusu, teması, anlatıcı, ve bakış açısı gibi özellikleri ile incelemek mümkündür. Şimdi bu terimlerin neler olduğuna kısaca göz atalım.
Konu Nedir?
Soyut kavramların somutlaştırılarak, kişi, yer, zaman ve durum bildiren biçimlerde anlatılmasına konu denir. Her romanın belli bir konusu vardır. Yazar kendisine bir konu belirler ve bu konu üzerinden olayları anlatır. Konu çok geneldir ve tema ile karıştırılmamalıdır. Konu kendi içerisinde ayrı bir konuyu da barındırabilir. Örneğin eğitim sorununu ele alan bir konu içerisinde köydeki yada şehirdeki eğitim sorunu konusu da işlenebilir.
Tema Nedir?
Romanın tamamına hakim olan temel duygu veya düşünceye tema denir. Daha genel ve soyut bir kavram olan tema, konu dışında kalabilen sevgi, aşk, dostluk, yalnızlık gibi kavramları da içerebilir. Konu somut bir kavram iken tema soyut bir kavramdır. Yani tema, romanda yer alan temel duygu ve düşüncedir. Örneğin “özgürlük” temasının işlendiği bir romanın konusu “Türkiye’de düşünce özgürlüğü” olabilir.
Anlatıcı Nedir?
Bir romandaki olayı anlatan kişiye anlatıcı denir. Romandaki anlatıcı, kurmaca bir kişidir ve yazarın kendisi değildir. Romandaki anlatıcı ya birinci şahıstır yada üçüncü şahıstır. Yani romandaki olaylar birinci veya üçüncü kişi ağzından anlatılır.
Bakış Açısı Nedir?
Romandaki kişi, olay, yer ve zamanı yazarın ele alış biçimi ve bunlara karşı takındığı tutumdur. Bakış açısı üçe ayrılır. Bunlar;
- Hâkim Bakış Açısı
- Kahraman Bakış Açısı
- Gözlemci Bakış Açısı
1. Hâkim Bakış Açısı: Anlatıcının kahramanlara ve olaylara hakim olduğu bir bakış açısıdır. Anlatıcı kahramanların psikolojilerini ve aklından geçenleri yansıtarak, olayların nasıl gelişeceğini bilir ve görür.
2. Kahraman Bakış Açısı: Romandaki kahramanlarından herhangi birisinin ağzıyla bütün olaylar anlatılır. Kahramanın olaylar karşısındaki tutumu ve izlenimi okuyucuya yansıtılır.
3. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcının tanık oldukları ve gördükleri okuyucuya aktarılır. Roman kahramanların aklından ne geçtiği bilinmez. Anlatıcı sadece gördükleriyle anlatımı yapar.
Konu İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Konu nedir? Roman konularına örnekler veriniz.
2. Tema nedir? Roman temalarına örnekler veriniz.
3. Konu ile tema arasındaki fark nedir?
4. Anlatıcının özellikleri nelerdir?
5. Romandaki bakış açıları nelerdir?