Bitkiler Alemi ve Özellikleri
Bitkiler, çok hücreli yani ökaryot, gelişmiş organizasyona sahip olan, fotoototrof beslenen yani fotosentetik ototrof beslenen, üretici canlılardır. Bitkiler güneş enerjisini biyokimyasal enerjiye çevirmek için kloroplastları kullanır. Kloroplast bitkilerin yaprak hücrelerinde bulunur. Kloroplastlarda bulunan klorofil molekülüni kullanarak güneş ışığını soğurup enerji elde eder. Bu enerjiyi kullanarak su, karbondioksit gibi inorganik
maddelerden organik madde sentezi yapar. Yine işlem sonucunda atmosfere oksijen
gazı verir.
Bitkiler, fotosentez yaparak glikoz üretirler. Bu glikozu ise nişasta olarak depolar. Depolama işi bitkinin kök, gövde, yumru, tohum, meyve gibi yapılarında gerçekleşir. Bitkilerin depoladığı bu organik maddeler diğer canlılara besin zinciri yoluyla aktarılır.
Bitkilerde selülozdan yapılmış bir hücre duvarı vardır ve bu hücre duvarı hücre zarını çevrelemiştir. Bu hücre duvarı sayesinde hücreler turgor durumunda kalabilir.
Turgor: Turbol basıncı da denir ve bitki hücrelerinin hücrenin çeperine basınç yapması olayına denir. Bitkiye diklik verir ve destek sağlar.
Yarı veya tam parazit bitki türleri de bulunur. Bu bitkiler diğer bitkilerin üzerinde yaşamlarını sürdürür. Tam parazit olan bazı türler klorofil taşımaz ve dolayısı ile fotosentez de yapamaz.
Bitkilerin yaprakları kutin ile kaplıdır. Kutin ise mumsu bir maddedir. Çöl gibi kurak ortam bitkilerinde ise yapraklar körelmiştir. Körelen yapraklar kaktüs gibi bitkilerde dikenlere dönüşmüştür. Yine bu bölgelerdeki bitkilerin gövdeleri silindir veya küre şeklindedir. Bunun nedeni ise oransal olarak yüzeyi azaltmak ve ısınmayı engelleyerek su kaybını önlemektir. Bu bitkilerde su depolayabilen özel dokular geliştirmiştir.
Bitkilerde genelde yaprakların alt yüzeyinde açılıp kapanabilen stoma denilen gözenekler bulunur. Bu gözenekler O2-CO2 değişimini ve terlemeyi sağlar.
Kısaca Bitkilerin Özellikleri
- Çok hücrelidir.
- Fotosentetik ototroflardır.
- Sporla veya tohumla ürer.
- Nişasta depolar.
- Selülozdan yapılmış hücre duvarları vardır.
Ayrıca bkz: Bitkilerin Biyolojik ve Ekonomik Önemi
Bitkinin Yapısı ve Kısımları
Bitkilerin toprağın üstünde kalan kısımlarına sürgün denir.
Bitkilerin toprağın altında kalan kısımlarına kök denir.
Bitki köklerinin görevi, topraktan suyu almak ve suda çözünmüş hâlde bulunan mineral tuzları almaktır. Bitkiyi toprağa bağlayan kökler, fotosentez ile üretilen maddeleri de depolar.
Bitkilerdeki Yapılar;
- Kök,
- Gövde,
- Dal,
- Yaprak,
- Çiçek,
- Meyve,
- Tohum.
Bitkilerde Üreme
Bitkilerin kök, gövde ve yaprakları eşeysiz olarak ürer. Bitkilerin çiçek, meyve, tohum
gibi yapıları ise eşeyli olarak çoğalır. Eşeyli üreme bitkilerde spor veya tohumla meydana gelir. Bazı bitkilerde ise meyvenin gelişimi tohum oluştuktan sonra başlar.
Bitkilerde Büyüme ve Gelişme
Büyüme ve gelişme çok yıllık bitkilerde bütün yaşam süresinde devam eder. Bitkiler yer değiştirme hareketi yapamaz. Bunun nedeni bitkinin kökleri ile toprağa bağlı olmasıdır. Buna karşında bitkilerde yönelim ve ırganım hareketleri görülür.
Bitkilere örnek vermek gerekirse, papatya, gül, lale, buğday, çavdar, elma, armut, ısırgan otu, karayosunu, eğrelti otu, maydanoz, lahana, karaçam, akkavak.
Bitkiler Alemi İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Bitki nedir? Tanımını yapınız.
2. Bitkilerin en önemli görevi nedir?
3. Bitkiler fotosentez sonucunda ne elde eder?
4. Bitkilerdeki depolama işlemini açıklayınız?
5. Turgor nedir? Bitkiye faydası nedir?
6. Bitkilerde terleme nasıl gerçekleşir?
7. Bitkinin kısımları nelerdir?
8. Bitki kökünün görevleri nelerdir?
9. Bitkilerde üreme nasıl olur?
10. Bitkilerde büyüme ve gelişme nasıldır?
11. Bitkiler hareket eder mi?
12. Bitkilerin özellikleri nelerdir?