Buharlaşma Nedir?
Buharlaşma: Bir sıvının yüzeyindeki taneciklerinin yeterli miktarda enerji alarak sıvı yüzeyinden ayrılmasına olayına buharlaşma denir.
Buharlaşma olayı dışarıdan ısı alan yani endotermik bir olaydır. Sadece sıvılarda buharlaşma görülmez aynı zamanda katılarda da buharlaşma gerçekleşir.
Örneğin havuzdan yada denizden çıktığımızda neden üşürüz? Çünkü üzerimizdeki su damlaları buharlaşmak için vücut ısımızı kullanır. Vücudumuz ısı kaybettiği için üşümeye başlarız. Yada testinin içindeki su neden soğur sorusuna cevap verelim. Testi gözenekli bir yapıya sahiptir ve bu gözeneklerde testinin dışına doğru su çıkar. Testi yüzeyine çıkan su testi yüzeyindeki ısıyı kullanarak buharlaştığı için testi ısı kaybeder ve içindeki su bir miktar soğur. Elimize dökülen kolonya sonrasında serinlik hissi duymamızın nedeni de budur. Bu olayların tamamı endotermiktir.
Buharlaşma Hızı Nelere Bağlıdır?
Buharlaşma Hız: Birim zamanda buharlaşan molekül sayısına denir.
Buharlaşma hızı 5 faktöre bağlıdır. Bunlar;
- Maddenin cinsi,
- Yüzey alanı,
- Sıcaklık,
- Nem,
- Rüzgâr
Maddenin Cinsi: Bütün maddelerin tanecikleri arasında farklı çekim kuvvetleri vardır. Bu da buharlaşma hızlarının farklı olmasına neden olur. Maddenin tanecikler arasındaki çekim kuvvetleri ne kadar fazla olursa buharlaşma hızı da o kadar düşük olur. Diğer bir tabirle tanecikler arasındaki çekim kuvveti artıkça buharlaşma hızı da düşer.
Sıcaklık: Maddeye etki eden sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar. Bunun nedeni sıcaklık arttığında molekülün kinetik enerjisi artar ve molekülün ortalama hızı artar. Hızı artan molekül bulunduğu ortamı daha hızlı terk edeceği için buharlaşma hızı da artar. Örnek vermek gerekirse yazın yere dökülen suyun daha kısa sürede buharlaşması ve kışın daha uzun sürede buharlaşması verilebilir.
Yüzey Alanı: Buharlaşma hızı yüzey alanı ile doğru orantılıdır. Yani yüzey alanı büyüdükçe buharlaşma hızı da artar. Buharlaşma sırasında maddenini yüzeyindeki tanecikler yüzeyi terkeder. Dolayısı ile yüzeyde yüzey alanı genişledikçe buharlaşan molekül sayısı da artacaktır.
Nem: Havadaki nem artması ile buharlaşma hızı ters orantılıdır. Yani nem artınca buharlaşma hızı azalır. Diğer bir tabirle havadaki nem miktarı düştükçe buharlaşma hızı da artar. Dışarıya asılan çamaşırlar kuru havada nemli havaya göre daha hızlı kurur.
Rüzgâr: Rüzgar ile buharlaşma hızı doğru orantılıdır. Yani rüzgar arttıkça buharlaşma hızı da artar. Bunun nedeni rüzgarın sıvı yüzeyinden sıvı buharını uzaklaştırmasıdır.
Buharlaşma Konusu İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Buharlaşma nedir? Kısaca açıklayınız.
2. Buharlaşma hızı nedir?
3. Buharlaşma hızını etkileyen faktörler nelerdir?
4. Maddenin cinsi buharlaşma hızını nasıl etkiler?
5. Yüzey alanı ile buharlaşma hızı arasında nasıl bir ilişki vardır?
6. Rüzgar buharlaşma hızını nasıl etkiler?