Sponsorlu Bağlantılar
Kategoriler
Türkçe

Deneme Nedir? Deneme Nasıl Yazılır?

Deneme Nedir?

Deneme nedir sorusu için yapılacak en genel tanım ile şöyledir;
Deneme: Yazarın herhangi bir konuda yazdığı, yeni ve kişisel görüşlerini sunduğu bir düzyazı türüdür. 

Sponsorlu Bağlantılar

Denemenin tanımını farklı şekillerde de yapmak mümkündür. Diğer deneme tanımları ise şöyledir;

Deneme (Tanım 1): Yazarın insanı ve toplumu ilgilendiren her konuda; ispat gerektirmeyen, plana bağlı olamayan ve içinden geçenleri yazabildiği bir edebi türdür.

Deneme (Tanım 2): Belirlenmiş bir teknikle yazılmayan küçük hikayelerle, örneklemelerle, ironi ve hicivle çekici hâle getirilmiş serbest yazı türüdür.

Deneme (Tanım 3): Herhangi bir konuyu tanıtan, tartışan ve kendi fikirleri ile belli bir bakış açısı oluşturup insanları ikna etmeye çalışan kısa bir nesir türüdür.

Sponsorlu Bağlantılar

Deneme Konuları

Deneme türü eserlerde yazar kendisiyle konuşur gibi bir anlatım içerisine girer. Bu denemelerin konuları çok geniştir ve her konuda yazılabilir. Örnek olarak;

  • Hayat,
  • Ölüm,
  • Sanat,
  • Spor,
  • Bilim,
  • Felsefe,
  • Edebiyat,
  • Siyaset vb.

Konuları ve Amaçlarına Göre Gruplandırma

a) Kişisel duyarlılık ve dikkatleri konu alan denemeler
b) Öğretici ve eleştirel denemeler
c) Sosyal ve felsefi konularda bireysel düşünceyi ifade eden denemeler

Deneme Özellikleri

  • Düz bir yazı türüdür.
  • Herhangi bir konuda yazılabilir.
  • Herhangi bir plana bağlı olarak yazılmaz.
  • İspat gerektirmez.
  • Yazar kendi duygu ve düşüncelerini hayat tecrübesi ile birleştirerek okuyucuya aktarır.
  • Okuyucuyu ikna etmeye çalışmaz.
  • Genel olarak açıklayıcı ve tartışmacı anlatım tekniği kullanılır.

Deneme Tarihi

Deneme ilk olarak Batı edebiyatında ortaya çıkmıştır. İlk deneme örneği de Montaigne tarafından yazılan Denemeler (Essais) isimli eserdir.

Türk Edebiyatındaki ilk deneme örnekleri ise Servetifünun Dönemi’nde karşımıza çıkar. Deneme türünde ilk yazılar ise II. Meşrutiyet döneminde Ömer Seyfettin, Ahmet Rasim, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Yakup Kadri gibi yazarlar tarafından yazılmıştır.

Deneme türünde eserlere Cumhuriyet döneminde daha fazla rastlamaktayız. 1940’lı yıllardan sonra deneme edebiyatında özellikle “deneme” adında çok fazla örnek verilmiştir.Bir çok Türk yazar tarafından sanat, edebiyat, psikoloji, felsefe, din, hayat gibi konularda deneme örnekleri verilmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar

Deneme, deneme kitapları, deneme örnekleri, deneme yazma, deneme nasıl yazılır

İçerik Bakımından Denemeler

Konusunu Sanat ve Edebiyattan Alan Denemeler: Resim, müzik, dil, hikâye benzeri sanat ve edebiyat ürünlerini konu eden denemelerdir.

Psikoloji-Felsefe Konulu Denemeler: Psikoloji, felsefe, sosyoloji gibi alanlarda yazılan deneme türleridir.

Şehir Konulu Denemeler: Şehri konu alan deneme türleridir.

Sosyal, Siyasi, Dinî Konulu Denemeler: Hem gündelik, hem de evrensel siyasi, sosyal ve dinî konulu deneme türleridir.

Karışık Konulu Denemeler: Gündelik hayat, kadın konusu, günlük problemler, tarih, tabiat ve benzeri farklı konuların söz konusu edildiği denemelerdir.

Sponsorlu Bağlantılar

Türk Edebiyatının Önemli Deneme Yazarları ve Eserleri

Ahmet Haşim: Bize Göre, Gurebahane-i Laklakan
Nurullah Ataç: Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze, Diyelim
Falih Rıfkı Atay: Eski Saat, Niçin Kurtulmamak, Çile
Suut Kemal Yetkin: Düş’ün Payı, Yokuşa Doğru, Denemeler
Özdemir Asaf: Yuvarlağın Köşeleri, Dün Yağmur Yağacak
Ceyhun Atıf Kansu: Ya Bağımsızlık Ya Ölüm, Köy Öğretmenine Mektuplar
Küçük İskender: Şiirli Değnek
Cemil Meriç: Mağaradakiler, Bu Ülke
Nurettin Topçu: Maarif Davamız, İsyan Ahlakı

Deneme Nasıl Yazılır?

Güzel ve doğru bir deneme yazmak için deneme yazma aşamalarını bilmeniz gerekir.

1- Hazırlık: İlk aşamada denemenin konusu, amacı ve hedef kitlesi belirlenir. Konu ile ilgili araştırma yapılıp bilgi toplanır.

2- Planlama: Deneme metninin temel bölümleri belirlenir ve bu bölümlerde verilecek bilgi ve düşünceleri sıralanır.

3- Taslak Metin Oluşturma: Plan doğrultusunda deneme metni yazılır ve düşünceyi geliştirme yollarını kullanılır.

Sponsorlu Bağlantılar

4- Metni Düzeltme ve Geliştirme:  Taslak metnin tutarlılığı kontrol edilir, anlatım bozuklukları, yazım ve noktalama hataları düzeltilir.

5- Yazılan Metni Paylaşma: Yazılan deneme paylaşılır.

Deneme İle İlgili Sorular

1. Deneme nedir? Kısaca açıklayınız?
2. Deneme konuları neler olabilir? Örnekler veriniz.
3. Deneme konuları ve yazılış amaçlarına göre gruplandırınız.
4. Deneme özellikleri nelerdir?
5. Tarihteki ilk deneme yazarı kimdir?
6. Türk edebiyatındaki ilk deneme örnekleri ne zaman yazılmıştır?
7. Türk edebiyatı deneme yazarları ve eserlerine örnekler veriniz?
8. Deneme nasıl yazılır? Kuralları nelerdir?
9. Kurallarına göre deneme örneği yazınız?

Sponsorlu Bağlantılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bilgeniz.com