Eklem Bacaklılar Hakkında Bilgi
Omurgasız hayvanlar grubunun en büyük grubu olan eklem bacaklılardır. Hatta bütün dünyadaki hayvanların büyük bir bölümünü eklem bacaklılar oluşturur. Çok geniş alanlara yayılan bu hayvanlar, özellikle karasal hayata çok başarılı bir şekilde uyum
sağlamayı başarmıştır.
Kısaca Özellikleri
- Kitinden yapılmış dış iskeletleri vardır.
- Genelde trake solunumu yapar.
- Suda yaşayanlar solungaç solunumu yaparlar.
- Yumurta ile çoğalırlar.
Eklem bacaklılarda başkalaşım ve deri değiştirme görülür. Bu hayvanlarda embriyonel dönemde başkalaşım yani metamorfoz görülürken, ergin dönemde ise deri değiştirme
olayı görülür.
Eklem bacaklılarda yüzme, yürüme, sıçrama, zıplama, uçma, yakalama, kazma, delme gibi işlevleri hareket organları yerine getirir. Hayvanlar âleminde ilk defa böceklerde kanat görülür.
Eklem bacaklıların ağız yapıları da beslenme tiplerine göre değişiklik göstermektedir. Bu hayvanların ağızları kesme, delme, çiğneme, yalama veya emme görevlerini yerine getirebilir.
Eklem bacaklılarda solunum da türlerine göre farklılık gösterir. Suda yaşayan eklem bacaklılarda solunum solungaçlar ile yapılır, örümceklerde kitapsı akciğerlerle yapılır ve eklem bacaklıların çoğunda ise solunum trakelerle yapılır.
Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç kısımdan oluşur. Vücut yüzeyini meydana getiren dış iskelet ise sert bir madde olan kitinden (dış epitel salgısı) meydana gelmiştir.
Eklem bacaklılarda ön, orta ve arka bağırsak sindirim sistemini oluşturur. Açık kan dolaşımı görülen bu hayvanlarda oksijen kan ile taşınmaz. Kan ile besin maddeleri, artık maddeler ve hormonları taşınır. Bu hayvanların dolaşım sistemini ise sırtta bir yürek ve ana damar meydana getirir. Bazı türlerin sırt damarından kollar da çıkar. Sinir sistemi, birbirine bağlantısı bulunan gonglion adı verilen boğumlardan ibarettir.
Eklem bacaklılar ayrı eşeyli canlılardır. Karıncalar ve arılar gibi böcek türleri ise koloniler oluşturarak yaşarlar.
Eklem bacaklılara örnekler;
Yengeç, karides, ıstakoz, akrep, kene, örümcek, çekirge, kelebek, sinek, dev arı, kırkayak, çıyan gibi canlılar örnek olarak verilebilir.
Eklem Bacaklılar Türleri
Böcekler, çok ayaklılar, örümcekler, kabuklular olmak üzere 4 gruba ayrılır.
Böcekler: Genellikle karada yaşarlar. Vücutları baş, gövde ve karından oluşur. Bacaklara ve kanatlara sahiptirler. Trake solunumu yaparlar ve açık dolaşım görülür. Karınca ve arı gibi bazı türleri koloniler halinde yaşar. Çekirge, kelebek, bit, sinek ve yaprak biti bu türlere örnektir.
Çok Ayaklılar: Açık dolaşım sistemi vardır. Çabuk hareket etmesini sağlayan çizgili kaslara sahiptirler. Trake, solungaç, kitapsı akciğer ve vücut yüzeyiyle solunum yapabilirler. Ayrı eşeylidirler. Kırkayak ve çıyan örnek verilebilir.
Örümcekler: Vücutları başlı göğüs ve karından oluşur. Yumuşak ve yuvarlak bir vücutları vardır. Hepsi etçildir. Akrep, kene, örümcek, at nalı yengeci bu türe örnektir.
Kabuklular: Suda yaşarlar, solungaç solunumu yaparlar, kabukları tehlikelere karşı korur, kabukları ısıya ya da ortama göre renk değiştirebilir, mikroorganizmalarla beslenirler. Yengeç, karides, ıstakoz, deniz akrebi, karavida örnek verilebilir.
Eklem Bacaklılar İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Eklem bacaklılar omurgalı mı omurgasız mı?
2. Eklem bacaklıların genel özellikleri nelerdir?
3. Eklem bacaklılar kaça ayrılır?
4. Eklem bacaklılara örnekler veriniz?
5. Eklem bacaklılarda solunum nasıldır?
6. Başkalaşım ve deri değiştirme ne zaman görülür?
7. Kitin nedir?