Gazlarda Hacim
Hacim: Bir maddenin boşlukta kapladığı alana hacim denir.
Gazların hacmi ise konuldukları kabın hacmine eşittir. Hacim sembolü V’dir. Gazlarda hacmin birimini belirtirken ise genellikle litre (L) birimi kullanılır.
Gazların hacminden bahsedebilmek için sıcaklık ve basınç olması gerekir. Çünkü gazlar sadece sıcaklık ve basınç altında bir hacme sahiptirler. Dolayısı ile gazların hacminin sıcaklık ve basınç ile değiştiğini söylemek gerekir. Bir gazın hacmini ölçmek istiyorsak, o gazın hangi sıcaklık ve basınç değerlerine sahip olduğunu da bilmemiz gerekir.
Oda Koşulları: Bir gazın 1 atm basınç ve 25 °C sıcaklık altında olması demektir.
Normal Koşullar: Bir gazın 1 atm basınç ve 0 °C sıcaklık altında olması demektir.
Avogadro Sayısı (NA): Normal koşullarda 1 mol gazda bulunan tanecik sayısına (6,02×1023) denir.
Örneğin bütün gazların 1’er molleri;
- Oda koşullarında 24,5 L hacim kaplar
- Normal koşullarda 22,4 L hacim kaplar.
Gazlarda Sıcaklık
Sıcaklık da gazların davranışını etkileyen önemli özelliklerden biridir. Sıcaklığı ölçmek için termometre kullanılır. Gazlarda sıcaklık ölçü birimi Kelvin (K) ve Celsius’dur (°C).
- Gazların sıcaklığı arttıkça gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik enerjisi artar.
- Gazların sıcaklığı azaldıkça gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik enerjisi azalır.
- Aynı sıcaklıkta tüm gazların ortalama kinetik enerjisi aynıdır.
Mutlak Sıcaklık: Bir gazın Kelvin cinsinden sıcaklığına mutlak sıcaklık denir ve T ile gösterilir.
Normal Sıcaklık: Gazların Celsius (°C) cinsinden sıcaklığını gösterilmesidir ve t ile gösterilir.
Gazların Kelvin cinsinden sıcaklığı ile yani mutlak sıcaklığı ile gazların kinetik enerjisi doğru orantılıdır.
Kelvin (K) ile Celsius Dönüşümü
Gazların sıcaklığı Celsius (°C) değeri ile ölçülmüş ise mutlak sıcaklığı bulmak için Kelvin cinsine çevirmek gerekir. Bunun için ise Celsius değerine 273 sayısı eklenmelidir.
Kelvin (K) = Celcius (oC) + 273
T (K) = t (°C) + 273 şeklindedir.
Gazlarda Hacim Sıcaklık İlişkisi
Gazların hacmini etkileyen faktörler sıcaklık ve basınçtır. Bu yüzden bir gazı hacmini ölçmek için bulunduğu şartlardaki sıcaklık değeri de bilinmesi gerekir. Gazın sıcaklık değeri bilinmiyorsa hacminden bahsedilemez.
Sıcaklık ile hacim doğru orantılıdır. Dolayısı ile sıcaklık arttıkça hacim artar ve sıcaklık azalınca hacim de azalır. Bunun en güzel örneği;
- Bir gazın oda koşullarında (1 atm ve 25 °C) 24,5 L hacim kaplar.
- Bir gazın normal koşullarda (1 atm ve 0 °C) 22,4 L hacim kaplar.
Bunun nedeni ise gazların sıcaklığı arttıkça gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik enerjisinin artmasıdır. Dolayısı ile gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik enerjisi ile hacim arasında doğru bir orantı vardır.
Gazlarda Hacim ve Sıcaklık İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Hacim nedir? Hacim sembolü ve birimi nedir?
2. Gazların hacmini ölçmek için nelerin bilinmesi gerekir?
3. Gazların hacmi nelere bağlıdır?
4. Oda koşulları ve normal koşullar nedir?
5. Avogadro sayısı nedir?
6. Bir mol gazdaki tanecik sayısı ne kadardır?
7. Bir gazın oda koşullarındaki ve normal koşullardaki hacmi ne kadardır?
8. Gazların sıcaklığı ne ile ölçülür?
9. Gazlarda sıcaklık ölçü birimi nedir?
10. Mutlak sıcaklık nedir?
11. Kelvin – Celcius dönüşümü nasıldır?
12. Gazların sıcaklığını artması ve azalması neleri etkiler?
13. Gazlarda hacim sıcaklık ilişkisi nasıldır?