Hikaye veya Öykü Nedir?
Hikâye (Öykü): Kısaca yaşanmış ya da yaşanabilir olayları anlatan düz yazı türüdür. Daha detaylı bir şekilde açıklamak gerekirse, kişi, yer ve zamana bağlı olarak gerçek yada gerçek olmayan olayları veya durumların okuyucuda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde anlatan kısa edebî türe hikaye ya da öykü denir.
Hikâye türünün ilk örneği Boccaccio’nun Decameron isimli eseridir. İtalyan edebiyatına ait bir eserdir ve XIV. yüzyılda yazılmıştır.
Türk edebiyatında Tanzimat’tan öncesine kadar batılı anlamda hikâye türü yer almazdı. Bunun yerine halk hikâyeleri, destanlar, masallar, mesneviler ve Dede Korkut Hikâyeleri batılı anlamda hikayenin yerini tutmaktaydı. Türk edebiyatına batılı anlamda hikâye, Tanzimat ile birlikte girmiştir.
Türk edebiyatının ilk hikâye örneği Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyât adlı eseridir.
Batılı anlamda Türk edebiyatının ilk hikâye örneği ise Samipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler adlı eseridir.
Türk edebiyatında Hikâye türünün en başarılı örnekleri Servetifünun Dönemi, Millî
Edebiyat Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi’nde verilmiştir.
Kısaca Hikayenin Özellikleri
- Genellikle tek bir olay anlatılır.
- Genelde kişi sayısı azdır.
- Kahramanlar tüm yönleri ile değil, bir yönü üzerinde durulur.
- Zaman ve mekanda ayrıntıya girilmez.
- Hikayede genellikle kısa cümleler kullanılır.
Ayrıca bkz: Hikayenin Bölümleri, Yapı Unsurları ve Bakış Açıları
Hikayenin Teması, Konusu ve Çatışma
Bir hikayenin yazıldığı döneme ait siyasi, ekonomik, kültürel özelliklerini görebilmek için hikayenin temasına, konusuna ve çatışma unsurlarına bakmak gerekir.
Tema: Hikâyede okuyucuya verilmek istenen temel duygu veya düşünceye hikayenin teması denir. Hikayenin teması aşk, sevgi, arkadaşlık gibi soyut ve geneldir.
Konu: Hikâyenin temasını yani temel duygu veya düşüncesi somut bir duruma bağlı olarak anlatılması hikayenin konusudur. Hikayenin konusu temayı sınırlandırır. Örneğin Türkiye’de geçim sıkıntısı gibi.
Çatışma: Hikâyede karşıt duygu, düşünce ve isteklerin; kişilik özelliklerinin bir arada sergilenmesi ile ortaya çıkan durumdur. Hikayedeki merak duygusunu canlı tutar ve yaşanan olayların dayandığı asıl öge çatışmadır. Örneğin hayal-gerçek çatışması vb.
Hikaye (Öykü) İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Hikaye nedir? Kısaca ve uzun tanımını yapınız.
2. Hikaye türünün ilk örneği nedir?
3. Türk edebiyatında ilk hikaye örneği nedir?
4. Batılı anlamda ilk hikaye örneği nedir?
5. Hikaye Türk edebiyatına ne zaman girmiştir?
6. Hikayeden önce Türk edebiyatında hikayenin yerini neler alırdı?
7. Hikayenin özellikleri nelerdir?
8. Hikayenin teması nedir?
9. Hikayenin konusu nedir?
10. Hikayede çatışma nedir?