İletişim ve Sözlü İletişim Nedir? İletişim Ögeleri ve Dilin İşlevleri

İletişim ve Sözlü İletişim Nedir?

İletişim: İnsanların duygularını, düşüncelerini ve bilgilerini çeşitli yollarla başkalarına aktarmasına iletişim denir.
Sözlü İletişim: İnsanların duygularını, düşüncelerini ve bilgilerini sözlü yollarla başkalarına aktarmasına sözlü iletişim denir.

İnsanların birbirleri bağ kurma ve hayatlarını devam ettirme isteğinin bir parçası da iletişimdir. İnsanın en temel ihtiyaçlarından birisi de iletişimdir. Çünkü insanlar iletişim yoluyla duygularını, düşüncelerini ve hayallerini başka insanlara aktarabilir.

İnsanlık tarihi boyunca iletişim gelişmiş ve günümüzdeki halini almıştır. Günümüzde iletişim gelişmeye devam etmekte ve farklı biçimlere kavuşmaktadır. İletişimin vazgeçilmez ve en önemli aracı ise dildir. Özellikle dil, sosyal hayatın en etkili ve gelişmiş iletişim aracıdır.

İletişim Ögeleri

Sosyal hayatın bir süreci olan iletişim, bu süreci iletişim ögeleriyle biçimlendirir. İletişim ögeleri 7 tanedir ve şimdi bu iletişim ögelerine tek tek göz atalım;

1. Gönderici (kaynak),
2. Alıcı,
3. İleti (mesaj),
4. Kanal,
5. Geri bildirim (dönüt),
6. Kod (şifre),
7. Bağlam.

Gönderici (Kaynak): İlk öge olan gönderici iletişimi başlatır. Alıcıya istek, bilgi veya düşüncesini amacına uygun bir şekilde gönderir.

Alıcı: Gönderici tarafından kodlanmış iletiyi alarak ona anlam verir ve kodu çözer. Alıcının göndericiye geri bildirimde bulunması ile iletişimin tam olarak gerçekleşebilir.

İleti (Mesaj): Göndericinin istek, bilgi veya düşüncesini görsel veya işitsel bir şekle dönüştürmesidir. Göndericinin mesajı konuşma, yazı, hareket, resim vb. şekilde olabilir.

Kanal: Gönderici tarafından oluşturulan iletinin alıcıya ulaşmasını sağlayan yol ve araçtır. İletiyi alıcıya taşıyan ışık, hava, ses vb. kanaldır. Alınan ileti alıcının duyu organlarıyla alınıp anlamlandırılır.

Geri Bildirim (Dönüt): Alıcı tarafından göndericinin iletisine verilen karşılıktır. Bu geri bildirim sayesinde gönderici, iletinin anlaşılıp anlaşılmadığını öğrenir.

Kod (Şifre): Gönderici tarafından alıcıya verilen mesajın özel bir tarzda düzenlenmiş hâlidir. Gönderici ve alıcının aynı kodu bilmesi ile iletişimin gerçekleşebilir. Yani hem göndericinin hemde alıcının aynı dili bilmesi gerekir. En yaygın kod dildir ve kodlar bireyin yaşadığı kültürel çevreye bağlı olarak anlam kazanır.

Bağlam: Bütün iletişime ögelerinin oluşturduğu ortamdır. Bağlamsız iletişim olmaz.

İletişim Örneği

Aşağıdaki resimde göreceğiniz üzere iletişim ögeleri şöyledir;

Gönderici: Selin (Kahve siparişi veriyor)
Alıcı: Görevli.
İleti: “Kahve istiyorum.” (Selin)
Kanal: Selinin ses dalgaları.
Geri bildirim: Kahve hazır olduğunda getireceğim. (Görevli)
Kod: Türkçe.
Bağlam: İletişimin gerçekleşmesini sağlayan ögelerin tümü bağlamdır.

Dilin İşlevleri

İnsanların birbirleri ile anlaşmalarını sağlayan dil, sosyal bir iletişim aracıdır. Bir toplum içerisindeki insanlar etkileşimde bulunurken dili çeşitli işlevleri ile kullanırlar. 5 farklı dil işlevi vardır ve bu dil işlevleri şunlardır;

1. Göndergesel İşlev
2. Heyecana Bağlı İşlev
3. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi
4. Şiirsel İşlev (Sanatsal İşlev)
5. Kanalı Kontrol İşlevi
6. Dil Ötesi İşlev

Göndergesel İşlev: Bilgi verme amacı ile kullanılan dil işlevidir. Bu işlevin kullanıldığı metinlerde mecaz anlamlı sözcükler kullanılmaz ve nesnel anlatım görülür.

Örnek: Rüzgârlar isimlerini estikleri yönlerden alırlar. Örneğin güneyden esen rüzgâra güney rüzgârı, kuzeyden esen rüzgâra kuzey rüzgârı denir.

Heyecana Bağlı İşlev: Göndericinin duygu ve heyecanlarını ileten heyecana bağlı işlevdir. Bu işlevde öznel ifadeler kullanılır.

Örnek: Yarım bayram, heyecandan uykum gelmiyor!

Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi: Alıcıda bir davranış değişikliği meydana getirmek için oluşturulan işlevdir.

Örnek: Bu topraklar için nice canlar toprağa düştü. Kalk ve emanete sahip çık.

Şiirsel İşlev (Sanatsal İşlev): Alıcıda estetik zevk oluşturma amacı güden işlevidir. Tek amaç iletinin kendisidir. Öznel ifadeler kullanılır ve imgelerden faydalanılır. Bu işlevde kelimeler genellikle yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılır.

Örnek
Güneşten bir taç yapsam
Gelinciklerle süslesem
Altın sarısı saçlarına
Gümüş tokalar taksam.

Kanalı Kontrol İşlevi: İletinin, alıcıya tam olarak ulaşıp ulaşmadığını denetlemeyi amaçlayan işlevdir.

Örnek
— Sesimi duyuyor musun?

Dil Ötesi İşlev: İletinin dille ilgili bilgiler vermek üzere düzenlendiği işlevdir.

Örnek: Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

İletişim İle İlgili Sorular

Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.

1. İletişim nedir?
2. Sözlü iletişim nedir?
3. İletişim ögeleri nelerdir?
4. Dilin işlevleri nelerdir?
5. Bir iletişim örneği veriniz?
6. İletişimin en önemli aracı nedir?