İmge Nedir? Nasıl Bulunur?
İmge: En kısa tabirle, gerçekleşmesi özlenen ve zihinde tasarlanan şey, hayal demektir. Daha uzun tabir ile, daha duygulu ve canlı bir şekilde bir varlığı, kavramı ve durumu anlatmak için onu başka şekiller içinde tasarlamaktır.
Sanatçı kendi izlenimlerine göre bir gerçeği yeniden biçimlendirerek imge oluşturur. Sanatçı kendine özgü bir dil kullanarak duygu ve düşüncelerini ifade eder. Hayal gücünü kullanarak bilinmedik sözler bulur ve yeni bir anlatım biçimi ortaya çıkarır. Sanatçı bilinen sözcüklere farklı anlamlar yüklere ve farklı çağrışımlarda bulunur. Sanatçı sözlerin yetersiz kaldığı noktada hayal gücünü kullanarak sözcüklere farklı anlamlar yükler.
İmge Örnekleri
Gökyüzü halime ağlıyor
Kara toprak yorgan oluyor
Gümüş pınarlar kuruyor
Bugün güneş batıdan doğuyor.
Yukarıdaki şiirde imgesel bir anlatım söz konusudur. “Gökyüzünün ağlaması”, “toprağın yorgan olması”, “pınarların gümüş olması” ve “güneşin batıdan doğması” şairin hayal dünyasının birer yansımasıdır.
Gönlümün pınarları coşuyor
Sen diye bir çınar büyüyor
Sevdan tüm benliğimi sarıyor
Bakışların ismini haykırıyor.
Yukarıdaki şiirde, gönül pınarları, gönülde çınar büyümesi, bakışların konuşması gibi sözler imgesel bir anlatıma sahiptir.
Mazmun Nedir? Nasıl Bulunur?
Mazmun: Kısaca kalıplaşmış imgelere mazmun denir. Daha uzun tabirle, bazı kavramları dolaylı anlatmak için kullanılan nükteli ve sanatlı söze mazmun denir. Genellikle divan edebiyatında kullanılır.
Bir şair tarafından ilk defa kullanılan imge, zamanla diğer şairler tarafından da kullanılması o imgeyi kalılaştırır ve kalıplaşan imge mazmun olur. Buna örnek vermek gerekirse bülbül ile gül arasındaki aşk verilebilir.
Mazmun Örnekleri
Bir bülbül oldum bağında
Yanıp tutuştum aşk dağında
Bir gül açsın gönül bağında…
Şiirde geçen bülbül ile gül aşkına gönderme yapmak için “bülbül” ve “gül” maznumu kullanılmıştır.
Genellikle kullanılan mazmun örneklerinden bazıları aşağıdaki gibidir;
- Boy: servi, elif, tüba
- Göz: Badem, nergis, âhu, câdu, katil
- Yüz: Güneş ay, gül
- Dudak: Lâl, mercan, lâle, gonca
- Kaş: Keman, yay, hilal
- Kirpik: Ok.
- Diş: İnci.
İmge ve Mazmun İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Kısaca imge nedir?
2. Kendiniz bir imge örneği veriniz.
3. Kısaca mazmun nedir?
4. Mazmun örneği veriniz.