Ribozom Nedir?
Ribozom: Canlıya özgü proteinleri sentezleyen hücre organellerine ribozomlar denir.
Yukarıdaki tanımdan da anlaşılacağı üzere protein moleküllerinin sentezi ribozomlarda gerçekleşir. Ribozom hücrenin en küçük organelidir ve zarsızdır. Ribozomların yapısını rRNA ve proteinler oluşturur. Büyük alt birim ve küçük alt birimden oluşur. Hücrenin protein seviyesine göre hücrede milyonlarca ribozom olabilir. Salgı yapan hücrelerde ribozom sayısı daha fazladır.
Tüm canlı hücrelerde ribozomlar bulunur. Ancak virüsler hücresel olmadıkları için virüslerde bulunmaz. Hücrelerdeki ribozomların büyüklüğü, hücre tipine ve hücrenin dinlenip dinlenmemesine ve çoğalması gibi faktörlere bağlı olarak değişir. En küçük organeldir ve 15-20 nanometre boyutlarındadır.
Ribozomlar bütün prokaryot ve ökaryot hücrelerde bulunan bir organeldir. Prokaryot hücrelerin ribozomları ökaryot hücrelerin ribozomlarından biraz daha küçüktür.
Ökaryot hücrelerde ribozomlar sitoplazmada serbest hâlde, granüllü endoplazmik retikulumların dış yüzeyinde, çekirdek zarlarının dış yüzeyinde, mitokondri ve plastitlerde bulunur. Ribozomlar ökaryot hücrelerin çekirdekçiğinde sentezlenir. Ökaryot hücrelerde ribozomlar yaklaşık olarak yarı protein ve yarı rRNA’dır. Ökaryot hücrelerde büyük alt birim 60S, küçük alt birim ise 40S’tir.
Prokaryot hücrelerde ribozomlar sitoplazmada serbest hâlde bulunurlar. Prokaryot hücrelerde ribozomlar kabaca yüzde 40 protein ve yüzde 60 rRNA’dır. Prokaryot hücrelerde büyük alt birim 50S, küçük alt birim 30 S’tir.
Ribozomlar, genetik kodda taşınan bilgilerin protein moleküllerine dönüştürüldüğü yerlerdir. Yeni oluşturulan proteinler kendilerini ribozom bölgesinden ayırır ve kullanılmak üzere hücrenin diğer bölümlerine göç ederler.
Ribozom Çeşitleri
Ribozomlar üç çeşittir. Bunlar;
- rRNA (Ribozomal RNA)
- mRNA (Mesajcı RNA)
- tRNA (Taşıyıcı RNA)
Şimdi bu anlattıklarımızı başlıklar altında özetleyelim;
Ribozom Özellikleri ve Yapısı
- Hücrenin en küçük organelidir ve zarsızdır.
- Tüm canlı hücrelerde ribozomlar bulunur.
- Yapısı rRNA ve proteinlerden oluşur.
- İki alt birimi vardır. Büyük alt birim ve küçük alt birim.
- Hücrede milyonlarca ribozom bulunabilir.
Ribozom Görevleri
- Protein moleküllerinin sentezini yaparlar. Yani genetik kodda taşınan bilgiler protein moleküllerine dönüştürülür.
- Protein ve enzim sentezler.
- Ribozomlar, peptidil transferi ve peptidil hidrolizi olarak adlandırılan oldukça önemli iki biyolojik işlemde katalizör görevi görür.
- Amino asitleri, mesajcı RNA (mRNA) molekülleri tarafından belirtilen sırada birbirine bağlar.
Ribozom Hakkında Sorular ve Cevaplar
Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, bu konuyu anlamışsınız demektir.
1. Ribozom nedir?
2. Ribozom özellikleri nedir?
3. Ribozomun yapısı nasıldır?
4 Ribozom ne işe yarar?
5. Ribozom görevleri nelerdir?
6. Ribozom alt birimleri nelerdir?
7. Virüslerde ribozom bulunur mu? Neden?
8. Ribozomların sayısı ve büyüklüğü hakkında bilgi veriniz.
9. Ribozomlar ökaryot ve prokaryot hücrelerde nerelerde bulunur?
10. Ribozom çeşitleri nelerdir?