Sölenterler Nedir?
Genellikle denizlerde ve bir kaç türü de tatlı sularda yaşayan, doku içeren omurgasız canlılardandır. Sölenterlerin diğer isimleri ise knidliler veya haşlamlılar olarak bilinir. Sucul hayvanlar olan sölenterler, süngerlerden daha gelişmiş organizasyona sahiptirler.
Sölenterlere Örnekler
- Hidra,
- Denizanası,
- Denizşakayığı
- Mercanlar.
Sölenterlerde Hareket
Sölenterlerin özel hareket organelleri bulunmaz. Su içerisinde yüzme yada ya da takla atma hareketleri yaparlar.
Sölenterler, genellikle sabit ve serbest yüzücü olmak üzere iki temel vücut formuna sahiptir. Sabit yüzücü formuna sahip olanlar mercanlar, hidralar ve denizşakayığı örnek verilebilir, yüzücü sölenterlere ise denizanaları örnektir.
Sölenterlerin Özellikleri
- Sinir sitemi ilk bu grupta görülür.
- Doku ve organ farklılaşması olmaz.
- Basit sindirim kanalına ve ağsı sinir yapılarına sahiptir.
- Dört grupta sınıflandırılır.
- Yumurta ve tomurcuklanma ile çoğalırlar.
Sölenterlerin Sınıflandırılması
Sölenterler dört grupta sınıflandırılır. Bunlar;
- Anthozoa – Mercanlar
- Cubozoa – Zehirli denizanaları
- Hydrozoa – Polipler
- Scyphozoa – Büyük denizanaları
Sölenterlerin Yapısı
Sölenterlerin hücreleri genellikle su ile direk temas halindedir. Dolayısı ile madde alışverişi de vücut yüzeyi ile yapılır. Bazı sölenterler başka canlılarla ortak yaşam formu oluşturabilir. Deniz anemonu ile palyaço balığı arasında karşılıklı faydaya dayalı ortak yaşam şekli vardır.
Sölenterlerin bazıları avcılardan korunmak, avlanmak, kendi türüyle veya diğer türlerle ilişki kurmak için çoğunlukla su tarafından daha az soğurulan mavi renkli bir ışık çıkarır. Buna biyolüminesans denir. Bazı türleri ışık saçar.
Sölenterler Nasıl Ürer?
Sölenterlerde üreme eşeyli ve eşeysiz bir şekilde gerçekleşir. Sölenterlerde çoğalmanın birbirini takip ettiği özel bir üreme şekli söz konusudur. Bazı sölenterler ise tomurcuklanma ile ürer.
Eşeyli üreme ile çoğalan türlerde yumurtanın döllenmesi, ya suda gerçekleşir yada vücut içerisinde gerçekleşir. Döllenen yumurtalar vücut içerisinde de kalabilir, suya da bırakılabilir.
Eşeysiz üreme ise aşağıdaki şekillerde olabilir.
- Tomurcuklanma
- Parçacıkların gelişerek polipleri oluşturması
- Zemin üzerine oturulan yırtılmalar sonucu üreme
- Enine bölünmeler ile çoğalma
- Boyuna bölünmeler ile çoğalma
Sölenterlerde Solunum
Sölenterlerde gelişmiş özel solunum organları bulunmaz. Her iki hücre tabakası da oksijeni emer ve karbondioksiti çevreleyen sudan dışarı atar. Sindirim boşluğundaki su eski haline geldiğinde değiştirilmesi gerekir ve absorbe edilmemiş besinler onunla birlikte dışarı atılır. Sölenterler zehirli olabilecek oksijen fazlalılığına maruz kalabilir. Bu aşırı oksijeni nötralize etmek için büyük miktarda antioksidan üretmektedirler.
Sölenterlerin Sinir Sistemi
Sölenterlerin genelde beyinleri veya merkezi sinir sistemi olmadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte, nöral dokunun bütünleştirici alanlarına sahiptirler ve bu da merkezi hale getirmenin bir biçimi olarak düşünülebilir. Vücutlarının çoğu, yüzme kas sistemini kontrol eden ve duyusal yapılarla bağlantı kuran merkeziyetçi sinir ağları tarafından yönlendirilir. Genellikle rhopalya olarak adlandırılan bu duyumsal yapılar, ışık, basınç ve daha pek çok uyarana karşı çeşitli sinyaller üretebilir.
Sölenterlerde Beslenme
Sölenterler çeşitli şekillerde beslenirler: yırtıcılık, çözünmüş organik kimyasalları absorbe etme, yiyecek parçacıklarını sudan filtreleme, hücrelerindeki simbiyotik alglerden besin maddeleri alma ve parazitlik. Çoğu, yiyeceklerinin çoğunu yırtıcılıkdan alır ancak mercanlar Hetroxenia ve Leptogoria da dahil olmak üzere neredeyse tamamen endozimbiyonlarına ve çözünmüş besin maddelerini emmeye bağlı olarak beslenir.
Sölenterler İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Sölenterler nedir? Kısaca bilgi veriniz.
2. Sölenterlere örnekler veriniz?
3. Sölenterlerin özellikleri ve yapısı nasıldır?
4. Sölenterleri sınıflandırınız?
5. Sölenterlerde hareket nasıldır?
6. Sölenterlerde üreme nasıldır?
7. Sölenterlerde solunum nasıldır?
8. Sölenterlerde sinir sistemi nasıldır?
9. Sölenterlerde beslenme nasıl olur?