Virüslerin Sağlık Üzerinden Etkileri
Virüsler sağlık üzerinde çok ciddi etkilere sahiptir. Özellikle insan sağlığını ciddi bir şekilde tehdit eder. Günümüzde virüslerin faydalı özelliklerinde de yararlanılmaktadır ancak hastalık yapıcı virüsler insan hayatını ciddi şekilde tehdit etmektedir.
Virüsler hava, su, doğrudan temas, vücut sıvıları ve diğer canlılar yoluyla insanlara bulaşarak hastalıklara neden olur. Virüslerin enzim sistemi de bulunmadığı için antibiyotik ile bu virüslerle mücadele edilemez. Dolayısı ile virüslerin neden oldukları viral hastalıklara karşı bağışıklığı güçlendirecek aşı ve tedavi edici serumlar kullanmak gerekir.
Virüs canlı bir hücreye enfekte olduktan sonra o hücreyi teslim almaya çalışır. Virüsle enfekte olan insan hücreleri, virüse karşı savunma sağlayan interferon denilen bir protein salgılar. Buna karşın hücre içine yerleşen virüs kopyalanıyor ve hızlı bir şekilde yeniden ürüyor. Müdahale edilmeyip kontrolsüz bırakıldığı zaman virüs hücrenin ölümüne yol açabiliyor.
Virüslerin genel olarak sağlık üzerindeki etkisinden bahsettikten sonra en çok görülen virüs kaynaklı hastalıklardan bahsedelim.
Virüs Kaynaklı Hastalıklar
Grip ve Grip Virüsü
Grip Nedir?: Grip virüsleri hava yoluyla bulaşabilen, üst solunum yollarına etki eden ve genetik materyali RNA olan virüslerdir. Grip hastalığı antibiyotik ile tedavi edilemez. Bunun nedeni ise virüs enfeksiyonu olmasıdır. Grip tedavisi için bol sıvı tüketmek ve dinlenmek çok önemlidir. Bol sıvı tüketimi sayesinde salgılar dışarı atılır ve iyileşme hızlanır.
Grip virüsleri çok hızlı bir şekilde mutasyona uğrayıp değiştikleri için yeni virüsler için grip aşısı etkisiz kalır. Grip aşısı ancak bilinen virüsler için bağışıklık kazandırabilir, yeni virüsler için değil.
Uçuk (Herpes) ve Uçuk Virüsü
Uçuk Nedir?: Uçuk bulaşıcı bir cilt hastalığıdır ve bu hastalığa neden olan virüsün adı Herpes simplex isimli bir virüstür. Aşağıdaki resimde de göreceğiniz üzere uçuk hastalığı dudaklarda, ağız kenarlarında ve genital bölgelerde oluşur. Uçuk içerisinde sıvı bulunan küçük kabarcıkların bulunduğu bir hastalıktır ve çok hızlı bir şekilde bulaşır.
Uçuk hastalığının başkalarına bulaşmaması için hasta ile direkt temastan kaçınılmalı ve hastanın özel eşyaları kullanılmamalıdır. Uçuk bölgesindeki kabarcıkları patlatmamak gerekir, aksi takdirde uçuğun yayılmasına neden olur. Uçuk bölgesinde karıncalanma, kaşınma, yanma gibi belirtiler görüldüğü zaman bu bölgeye tıbbi uçuk kremi sürülmeli ve soğuk kompres uygulanmalıdır.
Kuduz ve Kuduz Virüsü
Kuduz Nedir?: Kuduz virüsü daha çok memeli canlılardan olan kedi, köpek, tilki, sincap, yarasa gibi hayvanlar arasında yaygın olarak görülür. Kuduz virüsü bu hayvanlardan insanlara nadiren geçer. Genellikle kuduz hastalığına yakalanan köpeklerin ısırması ile birlikte salyalarından insana geçer.
Kuduz virüsü insana yada başka bir canlıya bulaştığında sinir hücrelerini enfekte eder. Kuduz virüsünü bütün canlı memeliler taşıyabilir ancak bazı türleri kuduz hastalığını başka canlılara bulaştırır. Kuduz hastalığından korunmada en etkili yol aşı olmaktır.
Hepatit B ve Hepatit B Virüsü
Hepatit B Nedir?: Hepatit B hastalığı bir tür sarılık hastalığıdır. A, B, C, D ve E şeklinde hepatite neden olan virüsler bulunmaktadır. Hepatit B de bunlardan birisidir. Bu virüsler karaciğer hücrelerini enfekte ederler. Bu virüsün neden olduğu hastalıklar arasında kanser ve siroz gibi ciddi hastalıklar bulunur.
Hepatit B virüsünün bulaşması doğrudan temas, kan ve vücut sıvıları yoluyla olur. Bu hastalığın bulaşma riski toplu alanlar ve restoran gibi toplu beslenme alanlarında daha fazladır.
Hepatit B virüsünün kuluçka dönemi 40-80 gün arasında değişir. Hepatit B belirtileri arasında baş ağrısı, ateş, yorgunluk, hâlsizlik, kırıklık, iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı, üşüme gibi enfeksiyonlar bulunur. Bu virüs özellikle karaciğer hücrelerini tahrip ederek fonksiyonlarını bozar. Hepatit B hastalığından korunmak için temizliğe önem vermek ve aşı olmak çok önemlidir.
AIDS ve HIV Virüsü
AIDS Nedir?: AIDS bir kısaltmadır ve açılımı ise Acquired Immune Deficiency Syndrome (Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu) şeklindedir. AIDS hastalığı HIV denilen virüsün yani insan bağışıklık yetmezliği virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. HIV virüsü Afrika’da bir şempanze türünde gribe neden olan SIV virüsünün değişime uğrayarak insanda AIDS hastalığına neden olduğu biliniyor.
HIV virüsü çok tehlikeli bir virüstür ve bulaştığı kişinin bağışıklık sisteminin tamamen çökmesine neden olur. Bağışıklık sistemi çöken hasta ise diğer basit hastalıklardan bile hayatını kaybedebiliyor.
Bulaşıcı bir hastalık olan AIDS, hijyenik olmayan cerrahi müdahaleler, güvenli olmayan cinsel ilişki, kanında HIV virüsü bulunan kişinin kanının sağlıklı kişiye verilmesi gibi yollarla bulaşır. AIDS hastalığının belirtileri arasında hızlı kilo kaybı, hâlsizlik, devamlı öksürük, gece terlemeleri, yüksek ateş, özellikle ağızda mantar enfeksiyonu, deri döküntüleri,
sindirim sistemi bozuklukları, menenjit gibi hastalıklar bulunur.
AIDS’ten korunmak için özellikle cinsel ilişkilerde korunma yöntemi uygulanmalıdır. Bununla beraber devlet kontrolü altında bulunan sağlık kuruluşlarından sağlık hizmeti alınmalıdır. Güvenli olmayan yerlerde deri altına, kas ve damar içine enjeksiyon yapılan uygulamalardan uzak durulmalıdır.
Diğer Virüsler
Yukarıda açıklanan virüslerin dışında insanlarda hastalıklara yol açan bir çok virüs türü de bulunmaktadır. Bunlara örnekler vermek gerekirse;
- zika virüsü,
- zona virüsü,
- ebola virüsü,
- domuz gribi,
- kuş gribi,
- sars virüsü,
- kabakulak virüsü,
- kızamık virüsü
- çocuk felci virüsleri
Ayrıca bkz: Virüslerin Neden Olduğu Hastalıklardan Korunma Yolları
Virüslerin Sağlığa Etkisi İle İlgili Sorular
Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.
1. Virüslerin sağlığa etkilerini kısaca açıklayınız.
2. Antibiyotikler virüsleri neden tedavi etmez?
3. Grip nedir, nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?
4. Kuduz nedir, nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?
5. Uçuk nedir, nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?
6. AIDS nedir, nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?
7. HIV virüsü nedir?
8. Hepatit B nedir, nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?
9. İnsanlarda hastalıklara yol açan virüslere örnekler veriniz.